De laatste tijd worden er steeds vaker drijvende zwanenmosselen gespot in het Hoge Bergse Bos. Zwanenmosselen zijn bijzondere dieren, die een groot deel van hun leven voor ons verborgen blijven. Vandaag zetten we ze in de spotlights!
Bijzondere eetgewoonte
Zwanenmosselen zijn zoetwatermosselen. Je vindt ze in meren en rivieren in Europa, Noord-Amerika en Azië. Ze hebben een schelp die tot wel 20 cm lang kan groeien. Ze leven in ondiepe, stilstaande of langzaam stromende wateren, zoals meren, vijvers, rivieren en beken. Ze graven zich daar veilig in de bodem. Ze eten hele kleine waterbeestjes, zoals plankton. Dat doen ze op een bijzondere manier, namelijk door water te filteren. Als de zwanenmossel gaat eten, opent hij zijn schelp en komt er een soort slurfje uit. Daarmee zuigt hij het water naar binnen en filtert hij de kleine beestjes eruit. Per dag kan een zwanenmossel tot wel 50 liter water filteren! Door hun manier van eten, kunnen zwanenmosselen niet overleven in verontreinigd water. Als er zwanenmosselen in het gebied zijn, is dat dus een goed teken.
Voortplanting
De zwanenmossel heeft geen gekke dans moves of andere rituelen nodig om indruk op elkaar te maken. Hij is meer van de LAT-relatie. Het mannetje laat zijn sperma gewoon vrij in het water. Door de manier van eten, het opzuigen van het water, komt dit sperma vanzelf bij de vrouwtjes terecht. De kleine larfjes die daarna geboren worden, groeien in de eerste fase op in de schelp van het vrouwtje.
Op de bus
Dan komt het grote moment, tijd voor de larve om een eigen plekje in de modder te vinden. Ook dat doen ze op een grappige manier. Ze nemen als het ware de bus door zich met hun kleine schelpentandjes vast te klampen aan een voorbijzwemmende vis. Daar liften ze ongeveer een maand mee met de vis. Ze kunnen zich voeden met het bloed van de vis, tot ze een mooi plekje hebben gevonden. Ze graven zich in en dan begint het proces opnieuw.
Drijvende zwanenmosselen
De laatste tijd zien we steeds vaker drijvende zwanenmosselen in het Hoge Bergse Bos. Waarom komen de zwanenmosselen omhoog? Daar kunnen verschillende redenen voor zijn. De meest voorkomende reden is zuurstoftekort in het water. Zuurstoftekort is vaak een teken van een slechte waterkwaliteit en kan wijzen op een onderliggend probleem, zoals overmatige algengroei. We weten dat er in het gebied op dit moment overlast is van rivierkreeften. Als rivierkreeften in grote aantallen aanwezig zin, gaat dat vaak ten koste van de waterkwaliteit. Dat zou dus een van de oorzaken kunnen zijn voor de drijvende zwanenmosselen. Zwanenmosselen zijn daarmee voor ons mensen een prima waarschuwingssysteem om veranderingen in de waterkwaliteit snel te kunnen zien.
Een andere reden waarom zwanenmosselen soms omhoogkomen, is als ze gestrest zijn door veranderingen in hun omgeving. Dit kan onder andere gebeuren als gevolg van temperatuurveranderingen, overmatig licht, veranderingen in de waterstroom of andere omgevingsfactoren. Ook als ze aangevallen worden door roofdieren kunnen ze op de vlucht slaan en aan de oppervlakte komen drijven.
Eten of gegeten worden
Zwanenmosselen zijn kwetsbaar voor dieren zoals otters, bevers, vogels en vissen. Ook ratten lusten graag een hapje zwanenmossel. De mossel beschermt zichzelf door zijn schelp stevig dicht te houden. Vogels vliegen met de mossel de lucht in, om ze daarna van grote hoogte te laten vallen in een poging de mossel open te breken.
Zwanenmossel vinden
Op dit moment kan je ze zien drijven in het Hoge Bergse Bos. Maar meestal blijven ze voor ons verborgen. Je beste kans is dan om te kijken op plekken waar de sloten gebaggerd worden. De mosselen wonen immers in de bagger, dus meestal komen ze dan met de bagger mee op de waterkant te liggen.