Met grote kraalogen, zijn rode borstje en soms wat schattige uitstraling is het roodborstje een van de meest geliefde vogels in ons land. Iedereen kent dit parmantige vogeltje, en eigenlijk is ook iedereen gek op ze. Wanneer je buiten bezig bent in de tuin, komen ze al snel even buurten. Maar is het roodborstje wel zo lief en aandoenlijk als we denken?
Verschillende roodborstjes
Roodborstjes zijn zeer algemeen in Nederland. Van bossen tot tuinen, bijna overal waar je bomen en struiken vindt, heb je roodborstjes. Wist je trouwens dat het roodborstje in je tuin misschien niet het hele jaar door de zelfde vogel is? Een deel van onze roodborstjes trekken naar Zuid Europa, waar ze in landen als Spanje en Portugal de winter door brengen. Een ander deel blijft het jaar rond hier, waar hij in zijn eigen territorium blijft. Ieder najaar staan de roodborsten weer voor een moeilijke keus. Vlieg ik naar het zuiden, waar veel meer voedsel ter beschikking is maar wat wel een gevaarlijke reis is, of blijf ik hier? Het voordeel van hier blijven, is dat ze in het voorjaar de mooiste en de beste territoria hebben. Het nadeel is dat de roodborst, die voornamelijk insecten en spinnen heeft, hier weinig voedsel kan vinden in de winter.
Daarnaast wordt het aantal winterroodborstjes jaarlijks aangevuld met grote aantallen uit Scandinavië, deze vluchten voor de strenge winters daar. Veel van deze roodborstjes kiezen Nederland als overwinteringsgebied. Zo kan het dus zijn dat het roodborstje dat je in de zomer in je tuin hebt zitten, weer een hele andere is dan het roodborstje dat in de winter je tuin opzoekt.
Gezelschap tijdens het werken in de tuin
Je kent het vast wel. Wanneer je in de winter lekker aan het werk bent in de tuin, wordt je al snel achtervolgd door een roodborstje. Dit doen ze niet omdat ze nieuwsgierig zijn en even gedag willen zeggen. Wanneer je in de winter aan het werk bent, verplaats je grond, verschuif je wat bladeren of verplaats je takken. Dit zijn voor veel roodborstjes allemaal uitgelezen kansen om insectjes, spinnetjes en wormpje mee te pikken. Deze zijn nou eenmaal schaars goed in de winter. Het is voor roodborstjes dan ook echt sprokkelen.
Vechtersbaasjes
Onder het schattige uiterlijk van het roodborstje schuilt een echt vechtersbaasje! Is het je wel eens opgevallen dat je eigenlijk maar zelden meerdere roodborstjes bij elkaar ziet? Dat komt omdat zowel de mannen als de vrouwen super territoriaal zijn. Alleen in het broedseizoen zijn man en vrouw bereid hun territoria tijdelijk te delen. Zowel in hun broedgebied, als in hun overwinteringsgebied, hebben ze een eigen territorium welke ze zeer fel verdedigen tegen indringers. Dit is ook de reden dat je het hele jaar door roodborstjes hoort zingen. Zowel de mannen als de vrouwen zingen de hele dag door, soms tot ver in de avond. Met hun prachtige heldere zang proberen ze te laten weten dat hun territorium al geclaimd is. Mocht er een indringer toch zo dapper zijn om het bezette gebied binnen te treden, wordt het direct knokken! Roodborstjes zijn zo fel, dat ze als stieren af gaan op alles wat rood is. Ze hebben echt een afkeer voor deze kleur! Daarom zijn jonge roodborstjes ook bruin. Anders zou het zomaar kunnen dat ze werden aangevallen door hun ouders of de buren!
Roodborstje tikt tegen het raam
“Roodborstje tikt tegen ’t raam, tik, tik, tik Laat mij erin, laat mij erin ’t Is hier te guur en te koud naar mijn zin” Dit kinderliedje kennen we waarschijnlijk allemaal. Het klinkt heel lief, zo’n roodborstje dat naar binnen wilt, en broodkruimeltjes uit je schoot eet. Maar in feiten tikken roodborstjes helemaal niet tegen het raam omdat ze honger hebben of omdat ze naar binnen willen. Ze zijn namelijk kei hard aan het knokken tegen hun eigen spiegelbeeld! Wanneer een roodborstje zichzelf in de spiegel ziet, wordt hij woest, en probeert hij de “indringer” te verjagen. Dus, leuk kinderliedje, maar wel een beetje geromantiseerd.
Roodborstjes de winter door helpen
Om in de winter voldoende voedsel te vinden, blijft moeilijk voor een roodborst. Spinnetjes en insecten zijn erg moeilijk te vinden. De roodborsten die hier in de winter blijven, riskeren een hongerdood om te zorgen dat ze in het voorjaar het aller beste plekje hebben om hun jongen groot te brengen. Om de roodborstjes een handje te helpen is het belangrijk dat je voldoende bladeren en dood hout in de tuin laat liggen. Hiertussen kunnen ze nog kleine beestjes als spinnetjes vinden. Daarnaast is het goed om struiken met bessen in de tuin te hebben. Gezien het tekort aan insecten, schakelen roodborstjes in de winter namelijk ook over op fruit, bessen en zaden. Mocht het hard vriezen, of ligt er sneeuw, dan zijn de roodborstjes (en veel andere tuinvogels) je zeer dankbaar als je ze meelwormen, fruit of zaad bijvoert.
Ondanks zijn felle karakter blijft het toch iedere keer weer een feest om een roodborstje in je tuin te hebben. Hun prachtige heldere zang geeft het hele jaar door een heerlijke sfeer in de tuin, en hun ijverige gedrag blijft fantastisch om te volgen!
Bron: Jonathan Leeuwis, Staatsbosbeheer