Het is avond en vanuit de struiken hoor je wat geritsel en gesnuif… Grote kans dat er een egel aan het rondscharrelen is. Zodra het schemert worden deze opvallende zoogdieren wakker, en gaan ze op zoek naar voedsel. De wind die door de bomen waait, de vallende bladeren en paddenstoelen die de grond uitschieten vertellen de egel dat hij op moet schieten. Nog even goed vol eten, en daarna een wam bedje zoeken voor de winterslaap!
Veelvraat
Egels slapen het grootste deel van de dag, vaak wel 16 uur! In de avond en de nacht gaan ze op strooptocht langs tuinen, in parken en door bossen. Het zijn echte veelvraten, gek op insecten, wormen, slakken en soms zelfs eieren. Egels zijn wel een beetje bijziend, maar hun gehoor en reukvermogen zijn daarentegen wel bijzonder goed. Zo ruiken ze insecten tot wel 3 centimeter onder de grond, en kunnen ze deze zelfs horen kruipen! Een egel eet dan ook tot wel 40 huisjesslakken per dag, of wel meer dan 80 regenwormen en kevers. Dit is ook wel nodig, want voordat ze hun winterslaap in gaan moeten ze namelijk op een gewicht tussen de 400 en de 500 gram zitten. Wanneer een egel hongerig is, is hij vaak erg luidruchtig! Ze gebruiken hun neus om voedsel te zoeken, waarbij ze vaak hard hoorbaar snuiven. Daarnaast smakken ze ook nog eens schaamteloos hard! Tijdens hun nachtelijke expedities is het absoluut niet vreemd als een egel al struinend zomaar 2 kilometer aflegt.
Winterslaap
In de wintermaanden is er voor de egels maar weinig voedsel te vinden. Daarom beginnen de egels in oktober en november aan hun winterslaap. Ze zoeken dan een lekker warm plekje op tussen het mos, bladeren en takken. Deze mag niet te vochtig zijn, en moet de temperatuur goed vast houden. Wanneer een egel aan zijn slaap start, daalt zijn hartslag tot enkele slagen per minuut, stopt zijn spijsvertering, minimaliseert zijn verbranding en gaat zijn lichaamstemperatuur van 35 graden naar aar 1o graden Celsius. Zijn lichaam gaat dus volledig in de spaarstand! Om de 7-11 dagen worden de egels even wakker. Meestal draaien ze zich om, en dutten ze weer verder. Soms is hun huisje alleen iets te koud, de egels gaan dan opzoek naar een warmer slaapplekje. Het kan dus zo zijn dat je een egel in de winter tegen kan komen. Het is daarom belangrijk om in de tuin nooit alle bladeren en takken op te ruimen. Dit zijn allemaal potentiële egel slaapplekken!
Eind maart/begin april, als de zon gaat schijnen, ontwaken de egels uit hun winterslaap. Ze zijn in de wintermaanden tot wel 30% van hun gewicht verloren, waardoor ze goed hongerig zijn geworden. Ze gaan dus vaak meteen op voedseltocht!
Het gaat slecht met de egel
De afgelopen 10 jaar is het aantal egels in Nederland ruimschoots gehalveerd. Dit heeft verschillende oorzaken. Zo sneuvelen er per jaar 135.000 egels aan aanrijdingen. Dit komt doordat egels bij gevaar zich oprollen, en hun 7000 tot 8000 stekels ze beschermd tegen roofdieren als vossen. Deze methode is bij auto’s helaas een stuk minder effectief…
Daarnaast zijn egels gek op tuinen, maar hier kunnen ze tegenwoordig helaas maar weinig voedsel meer vinden. Door de vele tegels en weinige beplanting is het voor de egels een stuk moeilijker om aan voedsel te komen. Ze moeten daarom steeds vaker grote afstanden afleggen om hun buikje vol te krijgen. Doordat er op veel plekken strakke schuttingen staan, kunnen egels niet zomaar van de een naar de andere tuin gaan, en moeten ze de weg over. Hierdoor kom je al snel weer terug op het probleem met auto’s. Ook is het gebruik van gif tegen schadelijke insecten in de tuin een doodsklap voor de egels. De prooien die ze eten zitten onder het gif, waardoor de egels zelf ook sneuvelen. Ook voor de eigenaren van de tuin erg zonde, egels eten namen veel plaaginsecten weg!
Zelf de egel een handje helpen
Je kunt ook zelf helpen aan het beschermen van egels! Plant je tuin groen in, en houdt mooie rommelhoekjes met bladeren en takjes over. Dit zorgt er voor dat egels veel voedsel en een mooie slaapplek kunnen vinden. Daarnaast kun je ook een egelhuisje maken voor in de winter. Dit kan je zelf doen met bladeren en takjes, of je kunt kant en klare egelhuisjes kopen. Je kan ze ook bijvoeren, met ei of kattenbrokken bijvoorbeeld. Gebruik alleen nooit melk, egels kunnen hier namelijk erg slecht tegen! Kortom, je kunt van jouw tuin een egelparadijs maken!
Bron: Jonathan Leeuwis, Staatsbosbeheer
Foto: Lovethegarden